ÜLKEMİZDE MÜDAHALEYE TEPKİ MODELİ YAKLAŞIMINDA HAZIRLANAN BİR OKUMA BECERİLERİ PROGRAMI VAR MI?

Bilimsel Temelli ZOBEP. TÜRKÇE DİLİNDE HAZIRLANAN ve BİLİŞSEL ÖGELERLE ZENGİNLEŞTİRİLMİŞ ULUSAL BİLİŞSEL OKUMA uygulamasıdır.

Dr. U. Akın (2020), doktora tezi kapsamında; Müdahaleye Tepki Modeli (MTM) Düzey-II yaklaşımında uygulanan bilimsel temelli Zenginleştirilmiş Okuma Becerileri Müdahale Paketinin (ZOBEP), öğrenme güçlüğü (disleksi) riski olan öğrencilerin okuma akıcılığı (okuma hızı, okuma hatası ve prozodik okuma) ve okuduğunu anlama düzeylerine olan etkisinin incelenmesi amaçlanan okuma becerileri bu bağlamda alan yazın için önemli olduğu düşünülmektedir. 

Bu genel amaç doğrultusunda; etkililik, izleme ve sosyal geçerlik başlıkları altında alt amaçlar oluşturulmuştur. Etkililik amaçları için ZOBEP uygulanan deney grubu ile ZOBEP uygulanmayan kontrol grubunun okuma hızlarının, okuma hatalarının, prozodik okuma ve okuduğunu anlama düzeylerinin ön testten son teste olan değişimleri arasındaki farklılıklar ve sınıf içi performansları incelenmiştir. Gelişimi izleme amaçları kapsamında, ZOBEP uygulamasına katılan öğrencilerin müdahale süresince gösterdikleri bireysel performanslarındaki değişim incelenmiştir. Sosyal geçerlik amaçları için ise öğrencilerin kendi okuma becerileri ve ebeveynlerin çocuklarının okuma becerileri gelişimi ile ilgili görüşleri değerlendirilmiştir. Araştırma, bir devlet okulunda öğrenim gören 103 ilkokul ikinci sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Araştırma için risk grubu olarak değerlendirilen öğrencilerin içinden 24 öğrenci belirlenerek rastgele iki gruba ayrılmış ve deney grubuna ZOBEP uygulanmıştır. Araştırmada ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Etkililik verilerinin analizinde Karışık Ölçümler Anova programı kullanılmış, gelişimi izleme verileri grafikler çizilerek betimsel olarak sunulmuş ve sosyal geçerlik verileri ise betimsel olarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın etkililik amaçlarına ilişkin bulguları incelendiğinde ZOBEP uygulanan grubun ZOBEP uygulanmayan gruba göre aldıkları puanlar ön testten son teste anlamlı fark göstermiş diğer bir deyişle ZOBEP’in öğrenme güçlüğü riski olan öğrencilerin okuma hızının artmasında, okuma hatasının azalmasında, prozodik okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin gelişmesinde etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ZOBEP’in, öğrencilerin sınıf içi performans olarak okuma hızının artmasında, okuma hatasının azalmasında, prozodik okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin gelişmesinde etkili olduğu belirlenmiştir. Gelişimi izleme amaçları kapsamında elde edilen bulgular incelendiğinde, ZOBEP uygulanan grubun bireysel okuma performanslarının müdahale süresince gelişim gösterdiği belirlenmiştir. Öğrencilerin son test puanlarına göre risk grubundan çıkma durumları dikkate alındığında 12 öğrenciden 9’u öğrenme güçlüğü (%75) risk grubundan çıkabilmiş, 3 öğrenci ise risk grubundan çıkamamıştır ve daha yoğun bir çalışmanın yürütülmesi önerilmiştir.  Sosyal geçerlik amaçları kapsamında elde edilen bulgular incelendiğinde ise ZOBEP uygulamasına katılan öğrencilerin ve ebeveynlerinin tamamının çalışmaya katılmaktan memnun oldukları ve öğretim sürecini sevdikleri belirlenmiştir. Araştırmanın son kısmında bulgular tartışılarak uygulamaya ve ileri araştırmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.

DİSKALKULİYE YÖNELİK PROGRAMLAR

Program dyslexia ve dyscalculia durumunda, beyin içindeki yolakların belirli beyin bölgelerinde yeterli olgunlaşmaması nedeniyle yeterli düzeyde işlev gösterememesi temel prensibi üzerinde çalışırlar. Araştırmacılar bu önermeye dayanan bir çözüm bulmak için en son bilimsel bulguları birleştirdiler. Nöropsikoloji ve bilişim teknolojileri Dybuster yazılımları; Zürih’teki İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü’ndeki (ETZ Zürih) bilgisayar bilimcileri ve Zürih Üniversitesi’ndeki nöropsikoloji bölümünün yoğun araştırmalarına dayanır.

Dyslexia ve dyscalculia durumunda, beyin içindeki yolakların belirli beyin bölgelerinde yetersiz olgunlaşması nedeniyle yeterli derecede otomatikleştirilmesi temel prensibi üzerinde çalışırlar. Çoklu duyusal öğrenme programlarımız, kullanıcıların bu yolakları farklı duyusal kanallar aracılığıyla güçlendirmelerini sağlayarak beyin olgunlaşmasını destekler. Matematiksel muhakeme becerilerini geliştirmeye yönelik hazırlanana nimonik hafıza stratejileri programıyla beraber uygulanmakta ve etkili sonuçlar ortaya koyduğu görülmektedir.